یکی از مهم‌ترین ارکان اجتماعی که در محیط مجازی دچار آسیب‌های گوناگون می‌شود، نهاد خانواده است. با توجه به نقش و اهمیت خانواده در اجتماع و تأثیر شگرف آن بر مسائل گوناگون کشور، ابعاد گوناگون آسیب‌های فضای مجازی در خانواده خصوصاً روابط والدین و فرزندان، روابط والدین و سبک زندگی خانوادگی موردبررسی قرار می‌گیرد.
روابط مستحکم و صحیح والدین و فرزندان، می‌تواند قوام و دوام خانواده و به‌تبع آن جامعه را تضمین کند. متأسفانه این روابط با ورود فضای مجازی به خانواده‌ها، دستخوش تغییرات ناخوشایندی شده است که به برخی از این موارد اشاره می‌شود:
یکی از آسیب‌های شایع فضای مجازی، کاهش رابطه آموزشی – تربیتی والدین با فرزندانشان است. امروزه دیگر فرزندان سؤال و ابهامات خود را برای والدین و اولیاء تربیتی خود مطرح نمی‌کنند، بلکه با در اختیار داشتن یک ابزار ارتباطی و اتصال به اینترنت، خود را بی‌نیاز از هر مربی و آموزگاری (خصوصاً والدین) می‌دانند. اینان به دلیل سهولت دسترسی به هر نوع محتوایی و طرح پرسش‌های خود در محیط مجازی و دسترسی به پاسخ (صرف‌نظر از درست یا نادرست بودن پاسخ)، ضرورتی برای گفتگو با والدینشان درزمینهٔ ابهامات خود نمی‌یابند.
از سوی دیگر، والدین نیز به دلیل سبک زندگی جدید و اشتغالات فراوان، امور آموزشی و تربیتی فرزندان خود را به دیگران (خصوصاً فضای مجازی)، واسپاری کرده‌اند. به دلیل کاهش رابطه آموزشی و تربیتی، کودکان و نوجوانان، والدین خود را صرفاً متکفل امور اقتصادی خود دانسته و درزمینهٔ تربیتی و آموزشی، شأنی برای آنان قائل نیستند.
فرزندان خصوصاً در دوران طفولیت به توجه بیشتر والدین خود نیازمند هستند. متأسفانه افراط‌وتفریط در استفاده از ابزارهای رسانه‌ای و ارتباطی در میان خانواده افزایش‌یافته است. وقت‌گذرانی در فضای مجازی، موجب غفلت والدین از نیازهای کودکان و سرخوردگی آنان می‌شود.
این وضعیت باعث می‌شود فرزندان از دو طریق آسیب ببینند: از یک‌سو فرصت صمیمیت، گفت‌وگو و بسیاری از تعاملات والدین فرزندی را از دست می‌دهند و از سویی دیگر، نیازهای تحصیلی، اجتماعی و عاطفی کودکان تأمین نمی‌شود که بسیاری از این غفلت‌ها، عامل رشد خشونت‌های رفتاری برون‌ریز، خودکم‌بینی، عدم جسارت در برابر مشکلات و احساس عدم پذیرش در میان خانواده و همسالان در کودکان است.[1]
گسترش فضای مجازی و امکان دسترسی کودکان، نوجوانان و جوانان به آن در هر زمان و مکانی، به یکی از دغدغه‌های استرس زای خانواده‌ها تبدیل شده است. از آنجاکه کاهش کنترل بر عملکرد فرزندان هنگام حضور آنان در فضای مجازی، زمینه برای انحراف و رفتارهای خارج از قانون، عرف و شرع فراهم می‌کند،، اضطراب و نگرانی شدیدی در والدین نسبت به مسائل تربیتی فرزندانشان بوجود آمده است. عدم آموزش کافی والدین درباره ماهیت و عملکرد فضای مجازی و قابلیت‌های ابزارهای ارتباطی چون تلفن‌های همراه هوشمند، تبلت و رها بودن فضای مجازی، پیامدهای این آسیب را تشدید کرده است. کاهش میزان نظارت و کنترل خانواده بر فرزندان و فاصله دیجیتالی بین والدین و فرزندان، منجر به دو آسیب جدی می‌شود:
بچه‌ها با در دست داشتن یک دستگاه ارتباطی قدرتمند متصل به اینترنت، خود را بی‌نیاز از آموزش والدین و مربیان سنتی می‌بینند. از طرفی و والدین هم فاصله خود با فرزندانشان را بسیار زیاد می‌بینند و امکان آموزش به آن‌ها را با وجود اینترنت، بسیار بعید می‌دانند. به دلیل سرعت بالای کودکان در یادگیری استفاده از ابزارهای ارتباطی مانند گوشی و تبلت، فاصله بسیار زیادی میان والدین و فرزندان در آگاهی نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود دارد. به همین دلیل عملاً والدین به‌جای الگو و راهنما بودن، به پیرو فرزندان خود تبدیل‌شده و چند گام از فرزندان خود عقب هستند. در چنین وضعیتی، کودکان و نوجوانان به‌راحتی می‌توانند والدین خود را نسبت به عملکرد واقعی خود در فضای مجازی فریب دهند و هر آنچه خواستند انجام دهند.
رسانه‌ها را پس از پدر و مادر باید ضلع سوم تربیت فرزندان دانست. تا پیش‌ازاین تلویزیون ضلع اصلی این تربیت بود، اما اکنون فضای مجازی نه‌تنها دیگر رسانه‌ها را به حاشیه رانده بلکه عملاً نقش کلیدی والدین را نیز در امر تربیت خنثی کرده است. در حال حاضر، فضای مجازی بر همه امور تربیتی و اخلاقی خانواده‌ها سایه افکنده است به‌گونه‌ای که خود والدین نیز از فضای مجازی تأثیر گرفته‌اند و نقش خود را در تربیت فرزند فراموش کرده‌اند. آلوده شدن تنها یکی از والدین به فضای مجازی می‌تواند آثار سوء تربیتی برای دیگر اعضای خانواده داشته باشد. در حال حاضر بسیاری از والدین به دلیل احساس خلأهای عاطفی و فرهنگی و اقتصادی، از فضای مجازی برای پر کردن آن استفاده می‌کنند. از این رو جلوه‌های دینی تربیت، تحت‌الشعاع این محیط قرارگرفته است. این آسیب زمانی خودنمایی می‌کند که فرزندان متوجه استفاده نادرست و سوء والدین خود از فضای مجازی شوند؛ در این صورت حتی رفتارهای دینی و مذهبی والدین نیز تأثیر خود را در کودکان از دست خواهد داد.[2]
به دلیل عدم شناخت والدین نسبت به تأثیر، کارکرد و ماهیت رسانه‌ها و جهل نسبت به عوارض واسپاری تربیت فرزندان به محیط‌های خارج از کانون خانواده، طی مدت حدود 30 سال، امور بخش قابل توجهی از امور تربیتی فرزندان، توسط رسانه‌ها انجام می‌شود. در بدو امر، به دلیل اعتماد فراوان مردم به رسانه ملی، باوجود ضعف‌ها و آسیب‌های پیدا و پنهان آن، خانواده‌های بسیاری عملاً تربیت فرزندان خود را به رسانه ملی سپردند. اینان با این تصور که سرگرم شدن فرزندان با تلویزیون می‌تواند باری از دوش تربیت آنان بردارد، ساعات زیادی فرزند خود را با تلویزون تنها گذاشتند. با ورود رسانه‌های دیجیتالی چون فضای مجازی تا حد زیادی صداوسیما به حاشیه رفت و آن نظارتی که بر برنامه‌های تلویزیونی وجود داشت، بر محتوای فضای مجازی وجود ندارد. شوربختانه باید گفت همان اعتماد به رسانه ملی باوجود تفاوت فاحش در ماهیت و ساختار و عملکرد به فضای مجازی نیز تسری پیداکرده است.
حضور در گروه‌های گوناگون شبکه‌های اجتماعی و مواجهه با سایت‌های رنگارنگ اینترنتی به همراه بازی‌های ویدئویی و نرم افزارهای آموزشی، محوریت تربیت را از کانون خانواده ربوده و در اختیار گردانندگان محیط مجازی قرار داده است. البته فضای مجازی هم آموزش و هم پرورش کودکان و نوجوانان را در اختیار گرفته و هم در بعد مشاوره و راهنمایی، هدایتگری آنان را نیز متکفل شده است.
فرزند سالاری زائیده سبک زندگی و فرهنگ غربی است. صهیونیزم بین الملل مدیریت مستمر فضای مجازی و مهندسی اطلاعات و ارتباطات، در ترویج این فرهنگ در میان دیگر ملت‌ها موفقیت چشم‌گیری داشته‌اند. دسترسی بدون محدودیت به فضای مجازی و مشاهده فیلم، ویدیو موزیک و سایر آثار هنری و تصویری غربی که در سراسر این آثار تحقیر و توهین به والدین امری عادی تلقی می‌شود، زمینه را برای تمرد فرزندان در برابر والدین فراهم آورده است. باکمال تأسف تأثیر این فرهنگ نه‌فقط در میان کاربران عادی که در میان مدیران فرهنگی، تولیدکنندگان برنامه‌های رسانه ملی و سینماگران و هنرمندان نیز محسوس می‌باشد. فیلم‌های و سریال‌های تولیدشده در رسانه ملی، مقالات روزنامه‌ها و آثار هنری و تصویری ارائه‌شده در سایت‌ها، کانال‌های ایرانی و فارسی‌زبان، صفحه توییتری یا فیس‌بوکی هنرمندان، سلبریتی‌ها و ...همه به بخشی از حلقه ترویجی این جریان فرهنگی منحط تبدیل‌شده‌اند. متأسفانه در این میان بسیاری از شخصیت‌های مشهور و سلبریتی فضای مجازی نیز خواسته یا نخواسته در فضای مجازی به ترویج این فرهنگ کمک کرده‌اند.
اینترنت شکاف میان نسل‌ها را بیشتر کرده است و اکنون شکاف میان نسل دوم و سوم علاقه‌مند به اینترنت نیز آشکارشده، به‌گونه‌ای که هیچ‌یک زبان دیگری را نمی‌فهمند. امروزه با ورود وسایل و فن‌آوری‌های جدید به عرصه خانواده‌ها شاهد این هستیم که والدین و فرزندان ساعت‌های متمادی در کنار یکدیگر می‌نشینند، بدون آنکه حرفی برای گفتن داشته باشند. ما دیگر کمتر نشانه‌هایی از آن نوع خانواده‌هایی را داریم که والدین و فرزندان دور هم نشسته و درباره موضوعات مختلف خانوادگی و کاری باهم گفتگو کرده و نظرات همدیگر را راجع به موضوعات مختلف جویا شوند. در شرایط فعلی روابط موجود میان والدین و فرزندان به سردی گرائیده و دو نسل به دلیل داشتن تفاوت‌های اجتماعی و تجربه‌های زیستی مختلف زندگی را از دیدگاه خود نگریسته و مطابق با بینش خود آن را تفسیر می‌کنند. نسل دیروز (والدین) احساس دانایی و باتجربگی می‌کند و نسل امروز (فرزندان) که خواهان تطابق با پیشرفت‌های روز است، در برابر آن‌ها واکنش نشان می‌دهد و چون از پس منطق و نصیحت‌های ریشه‌دار و سرشار از تجربه آن‌ها برنمی‌آید به لجبازی روی می‌آورد.[3]
کاهش احترام به والدین ازجمله مواردی است که بسیاری از خانواده‌ها نسبت به آن گله‌مند هستند. فضای مجازی، زمینه کاهش احترام والدین را از دو جهت مهیا می‌سازد:
[1]. والدین معتاد به فضای مجازی و تنهایی کودکان؛ تاریخ و زمان انتشار خبر: 18 / 7 / 1396؛ 13:7؛ کد خبر: 82691249 (6204649)؛
[2]. کودکان و نوجوانان قربانی تکنولوژی؛ کد خبر 312144 ؛ تاریخ انتشار: 20 / 7 / 1394؛ زمان: ۰۹: ۵۱: ۱۲؛
https://www.ilna.ir/بخش-استان-ها-15/312144-کودکان-نوجوانان-قربانی-تکنولوژی
[3]. مقاله: رابطه بین تأثیرات منفی فضای مجازی و تربیت دینی خانواده‌ها؛ تاریخ و زمان انتشار: 11 آذر 1395, 19:46؛
[4]. اینترنت و چالش‌های تربیتی فرزندان؛ تاریخ انتشار: 22/ 9 / 1391؛ منبع: فصلنامه ره‌آورد نور شماره 27؛
روابط والدین در خانواده‌ها نیز از گزند آسیب‌های فضای مجازی در امان نمانده است. برخی از مهم‌ترین مواردی که در روابط والدین و همسران دچار آسیب شده است عبارت‌اند از:
دین اسلام بر انتخاب صحیح همسر تأکیدات فراوانی دارد. به دلیل نقش و اهمیت انتخاب همسر در پایداری خانواده و تربیت فرزندان، اسلام ملاک‌هایی برای انتخاب همسر در نظر گرفته است. در روایات اسلامی، تدین[1]، اخلاق نیک[2]، شرافت خانوادگی[3] و سلامت جسمی و روحی، اولویت‌های مهم برای انتخاب همسر معرفی‌شده‌اند. بااین‌حال، فضای مجازی با کشاندن سبک زندگی غربی به جامعه ایرانی، ملاک انتخاب همسر را دستخوش تغییرات بنیادین کرده، به‌گونه‌ای که برخی کاربران، زیبایی، مال و موقعیت اجتماعی ویژه را در اولویت انتخاب همسر خود قرار می‌دهند. بدیهی است پایداری چنین خانواده‌هایی در حداقل ممکن خواهد بود.
مشاهده سبک زندگی لوکس (لاکچری) در روابط زوجین در فیلم، سریال، پویانمایی و کلیپ‌های کوتاه در شبکه‌های اجتماعی، سطح توقعات همسران از یکدیگر را بسیار بالا می‌برد. آنان انتظار دارند همسرانشان همانند آنچه در محیط رسانه‌ای و مجازی می‌بینند، رفتار کنند. چنین مسئله‌ای منجر به سه اتفاق ناگوار خواهد شد:
أ. مدارا نکردن با همسر؛
ب. انتظارات بی‌جا از همسر؛
ج. ناسپاسی نسبت به همسر.
به‌یقین چنین خانواده‌ای به‌جای اینکه مأمن آرامش باشد، بیشتر به میدان جنگ و نبرد شبیه خواهد بود و پایه‌های آن بسیار سست خواهد گشت.
یکی از موفق‌ترین روش‌های سلطه گران برای تضعیف نظام خانواده، به تصویر کشیدن زندگی‌های مرفه، بی‌درد و برخوردار از مواهب سرشار اقتصادی است. دکوراسیون مجلل، خانه‌های بزرگ، لباس‌های گران‌قیمت و مطابق مد روز، آرایش دائمی مردان و زنان، عشق‌ورزی رمانتیک همسران به یکدیگر و ...، تنها گوشه‌ای از مسائلی است که کاربران روزانه بارها و بارها در محیط رسانه‌ای، خصوصاً فضای مجازی با آن مواجه هستند. رؤیت دائمی چنین مواردی اندک‌اندک منجر به ایجاد نوعی نارضایتی در زندگی زناشویی می‌شود. کاربران فضای مجازی، خود را محروم از چنین زندگی‌ای دانسته و همسر خود را مقصر درجه اول این نقیصه می‌دانند. برخی نیز برای به دست آوردن این زندگی خیالی، آرامش شب و روز خود را ازدست‌داده تا بتوانند گوشه‌ای از این زندگی را در خانه خود ایجاد کنند.
یکی از آسیب‌های رایج فضای مجازی، کاهش غیرت مردان است. حضور نامعقول در محیط مجازی، به‌مرورزمان و به‌گونه‌ای که کاربر متوجه آن نشود، تغییراتی را در اندیشه و رفتار آنان ایجاد می‌کند. کاهش غیرت مردان، از همین موارد است. حضور در محیط‌های مختلط مجازی، ارتباط با نامحرمان، مطالعه داستان‌های مربوط به خیانت و بی غیرتی، مشاهده محتوای حاوی روابط نامشروع و دیدن فیلم و سریال‌های مروج بی غیرتی ...، اندک‌اندک از میزان حساسیت مرد نسبت به حریم همسر خود و خانواده‌اش کاسته و زمینه بی‌غیرتی وی را مهیا می‌سازد. برخی مردان فعال در محیط مجازی اگر به رفتار خود دقت کنند متوجه می‌شوند پس از گذشت حدود یک سال از حضور نامعقول در این محیط، حساسیتشان نسبت به حریم خانواده، کاهش‌یافته است.
یکی از وقایع تلخ فضای مجازی، حضور مختلط و خارج از عرف و شرع کاربران در قالب گروه‌های مجازی است. این مقوله شامل افراد متأهل نیز می‌شود و متأسفانه پیامدهای ناگواری را در پی دارد. دو مورد از مهم‌ترین تبعات ناگوار حضور مختلط در محیط مجازی عبارت است از:
تغییر رفتار و گاه بروز رفتارهای مشکوک، پنهان‌کاری، نگاه و رفتار متفاوت و نامناسب با کاربران نامحرم یکی از عوارض عضویت در گروه‌های مختلط است و این قطعاً از نگاه کنجکاو و حساس همسران نسبت به یکدیگر دور نمی‌ماند. پس از مدتی، پنهان کاری موجب ایجاد شک در همسران نسبت به یکدیگر می‌شود. به طور کلی، سه عامل مهم موجب پیدایش شک همسران به یکدیگر می‌شود: 1. حضور همسر در محیط‌های مختلط 2. حضور همسر در محیط‌های ناسالم خصوصاً اینستاگرام، واتس اپ و تلگرام 3. پنهان کاری.
تا پیش‌ازاین ارتباط با جنس مخالف در کشوری مثل ایران به سهولت ممکن نبود و چنانچه فردی چنین قصدی داشت باید متقبل هزینه، خطر و دردسرهای بسیاری می‌شد. اما ابزارهای ارتباطی نوین تمامی موانع ارتباطی متعارف را از میان برچیده است و هر فردی در هر زمان و مکانی و با هر قدرت مالی می‌تواند با یک یا چند نفر جنس مخالف ارتباط برقرار کند. علاوه بر این فضای مجازی صرفاً به زمینه‌سازی ارتباط کمک نمی‌کند، بلکه در تشویق و جذاب سازی این نوع ارتباطات نقشی پررنگ و اساسی پیداکرده است به‌گونه‌ای که امروزه تصور فساد و فحشاء بدون فضای مجازی تقریباً غیرممکن است.
می‌توان مدعی شد اینترنت به دلیل تسهیل ایجاد روابط دوستانه و عاشقانه، در زمینه‌های غیراخلاقی بسیار موردتوجه قرارگرفته، تا جایی که اینترنت موجب سهولت خیانت در روابط زناشویی و ایجاد روابط نامشروع می‌شود.[4]
ریخته شدن قبح ارتباط با نامحرم، ایجاد رقابت با دیگر زنان در جلوه گری و تفاخر، تشویق به شرکت در چالش‌های غیرشرعی در گروه‌های مختلط، کاسته شدن از غیرت و ...زمینه‌ای اصلی خودآرایی زنان و دختران برای نامحرم است. چنانچه خود والدین ضعف اخلاقی نیز داشته باشد و سبک زندگی غیر اسلامی، نوع تربیت و فرهنگ، تحصیلات علوم غربی و ... عواملی ازاین‌دست سبب می‌شود تا این رذیله اخلاقی در خانواده‌ها تشدید شود.
برخی خدمات فضای مجازی، نقش بسیار پررنگی در ترویج و اشاعه این میل، خصوصاً در زنان و دختران دارند. به عنوان نمونه، اینستاگرام، به دلیل ساختار و مدیریت فاسد، غالب کاربران خود را به خودنمایی دعوت و تشویق می‌کند.
ارتباط زناشویی با همسر در شرع مقدس باوجود آزادی‌های کامل محدودیت‌هایی نیز دارد. ازاین‌رو ارتباطی که خارج از شأن انسانی مانند روابط جنسی از طریق مقعد و دهان که در غالب موارد موجبات آزار و آسیب جسمی را فراهم می‌آورد، از طرف شرع مقدس یا ممنوع شده و یا توصیه نشده است. در گذشته، حتی زوجین نیز در صورت تمایل به چنین روابطی به دلیل عواقب شرعی و جسمی، از آن امتناع می‌کردند اما فضای مجازی قبح چنین مسائلی را از بین برده و ترس از عواقب شرعی و جسمی آن را نیز به حاشیه رانده است.
مطابق با آمارها، بیش از 30 درصد کل دانلودهای اینترنت را محتواهای مستهجن تشکیل می‌دهد. روابط جنسی خارج از چارچوب با همسران، در چنین فیلم‌هایی به شدت تبلیغ و ترویج شده و کاربران را علاقمند می‌سازد که چنین روابطی را نیز تجربه کنند.
دسترسی به کانال‌ها و سایت‌های مستهجن، دیدگاه، نیاز و ذائقه فرد را درباره روابط جنسی متعارف به‌شدت تغییر می‌دهد و فرد مدام به دنبال رسیدن به لذت‌های جنسی جدید و جذابی است که به دیدن این نوع تصاویر به‌صورت مداوم از طریق فضای مجازی عادت کرده است. چنین فردی به ندرت از طریق مشروع ارضاء خواهد شد و تمایل دارد تا به همان شیوه‌ای که در محیط مجازی آموخته، ارضاء شود. گسترش روابط جنسی نامشروع از نتایج دسترسی به این نوع آثار غیراخلاقی در فضای مجازی است.
چنانچه اشاره شد آشنایی فرد با روابط جنسی متفاوت آن‌هم از نوع نامشروع دامنه نیازهای جنسی فرد را به‌صورت نامحدودی گسترش می‌دهد و لذا چنین فردی دیگر هیچ نوع تقید شرعی را در روابط جنسی برنمی‌تابد و حتی ممکن است به ارتباط با جنس موافق یعنی هم‌جنس‌بازی و محارم نیز روی بیاورد.
تماشای مکرر روابط نامشروع نامتعارف در فضای مجازی کاربران را به سمت‌وسوی روابط نامشروع آن‌هم در شنیع‌ترین شکل آن سوق می‌دهد. ارتباط هم‌زمان دو زوج با همسر زوج دیگر (سکس ضربدری) یکی از این موارد است. متأسفانه جامعه ایرانی نیز از این فساد جنسی در امان نمانده است. در حقیقت باید گفت تا پیش‌ازاین دسترسی بسیاری از خانواده‌ها به چنین مواردی تقریباً غیرممکن بود، اما دسترسی آسان و نامحدود به فضای مجازی به معنی دسترسی آسان و نامحدود به آثار مخرب غربی و شرقی است که تا دیروز حتی تصور آن هم ممکن نبود.
تماشای فیلم‌های مبتذل و مستهجن، کاربران را به تقلید در انجام چنین روابطی جنسی در زندگی زناشویی می‌کشاند. در برخی موارد، همانگونه که بیان شد، روابط نامتعارف بون و غیرشرعی است که موجبات آزار روحی و جسمی همسر را فراهم می‌آورد. همچنین اطلاع همسران از استفاده غیراخلاقی همسر خود از فضای مجازی، زمینه آسیب روحی و روانی و بعضاً اختلافات شدید بین زوجین را فراهم می‌آورد. در برخی موارد، اختلافات، به درگیری و آزار جسمی همسر منجر می‌شود. همچنین اعتیاد به فضای مجازی باعث کاهش روابط زناشویی متعارف و در نتیجه کاهش روابط عاطفی زوجین نیز می‌گردد که این نیز خود زمینه‌ای مناسب برای آزار همسران فراهم می‌آورد.
سهولت ارتباط با جنس مخالف در فضای مجازی، تماشا و مطالعه آثار جنسی زمینه بی‌علاقگی همسران را نسبت به هم فراهم می‌آورد. تماشای زنان و دختران نامحرم و بعضاً با پوشش نامناسب آن‌هم بدون محدودیت و همچنین تماشای مردان و پسران نامحرم برای زنان، زمینه مقایسه و کاهش علاقه بین همسران را فراهم می‌آورد. ادامه این روند موجب طلاق عاطفی زوجین منجر می‌گردد و عملاً پیوند زناشویی دو همسر به زندگی دو بیگانه در زیر یک سقف منجر می‌شود. 68% طلاق‌ها در 150 کشور، تنها به علت ارتباط یکی از طرفین یا جنس مخالف به‌وسیله شبکه‌های اجتماعی بوده که بیانگر تعداد طلاق‌های فیزیکی بوده است و طلاق‌های عاطفی که متأسفانه تعداد آن‌ها چند برابر طلاق‌های فیزیکی است، در آمارها نیامده‌اند.[5]
ارتباط با جنس مخالف و یا دیدن تصاویر و یا فیلم‌های جنسی طبیعتاً از میزان تعهد و تقید همسران به یکدیگر می‌کاهد. یکی از عوارض دیدن تصاویر زنان و دختران که به دلیل استفاده از تکنیک‌ها و جلوه‌های ویژه بصری از جذابیت تصنعی بیشتری برخوردارند، باعث کاهش میزان علاقه همسران به یکدیگر می‌شود. همانگونه که بیان شد، ممکن است برخی کاربران فضای مجازی به تقلید از بازیگران فیلم‌های غربی و روابط آنان به چنین رفتارهایی دست بزنند، اما به دلیل اغراق‌آمیز بودن این رفتارهای جنسی و عدم توانایی همسر در ایجاد رضایت جنسی، افراد اقدام به برقراری رابطه جنسی مشروع و یا نامشروع خواهد کرد. متأسفانه در حال حاضر آستانه رضایت جنسی زنان و مردان و زنان به دلیل ابتلا به مشاهده چنین آثاری در فضای مجازی بسیار بالا رفته است.
همچنین مجموع موارد یادشده مانند اختلاط، روابط نامشروع، افزایش نارضایتی از زندگی، طلاق عاطفی، آزار همسر و ...، زمینه ناپایداری خانواده را فراهم کرده است. متأسفانه طی سالیان اخیر، نرخ طلاق، همواره رو به افزایش بوده است.
[1]. پیامبر گرامی اسلام: بر شما باد که همسر دین‌دار بگیرید. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج 14، ص 31.
[2]. پیامبر گرامی اسلام: با کسی که اخلاق و دینش موردپسند باشد ازدواج کنید، اگر چنین نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد. میزان الحکمه، حدیث 8036.
[3]. پیامبر گرامی اسلام: ای مردم، بپرهیزید از سبزه‌زاری که بر فراز مزبله و منجلابی روییده باشد! سؤال شد: ای پیامبر خدا، سبزه‌زار روییده بر مزبله و منجلاب چیست؟ فرمود: زن زیبایی که در خانواده پلیدی رشد کرده باشد. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 103، ص 372.
[4]. مقاله: رابطه بین تأثیرات منفی فضای مجازی و تربیت دینی خانواده‌ها؛ تاریخ و زمان انتشار: 11 آذر 1395, 19:46؛
http://pajoohe.ir/رابطه-بین-تأثیرات-منفی-فضای-مجازی-و-تربیت-دینی-خانواده‌ها__a-61762.aspx
[5]. ماهنامه موعود، شماره 192 و 193؛ بهمن و اسفند 1395؛ اخبار؛ ص 57.
شاید مهم‌ترین بعدی که در خانواده دچار اختلال می‌شود، سبک زندگی خانوادگی است. فضای مجازی، تمامی ابعاد زیستی خانواده خصوصاً سبک زندگی را دستخوش تغییر قرار داده و نوع تعاملات خانواده و منش آن را دگرگون ساخته است. برخی از مهم‌ترین آسیب‌های مرتبط با سبک زندگی خانواده عبارت است از:
یکی از آفت‌های مهم رسانه‌های غربی، رواج مد و مدگرایی بین مخاطبین و کاربران این نوع رسانه‌هاست. جذاب سازی مدهای غربی در پوشش و سبک زندگی یکی از اهداف دشمن در استحاله فرهنگی جوامع مسلمانی مثل ایران است. رواج پوشش‌های نامناسب خصوصاً در میان بانوان، لوازم و دکوراسیون لوکس منزل، آرایش‌های زننده، ... در میان خانواده‌ها، آنان اکثراً به دلیل دسترسی آسان به فضای مجازی و کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی مروج سبک زندگی غربی است. با توجه به گستردگی روابط میان افراد در فضای مجازی، با گرایش تنها یک نفر از یک جمع به مد خاصی، باقی بانوان نیز به این رقابت ناسالم می‌پیوندند. به‌طورمعمول مدگرایی و کاهش تقید به حجاب با ایجاد تغییرات نامتعارف در پوشش سنتی مانند چادر اتفاق می‌افتد. استفاده از چادرهایی با دوخت یا رنگ نامتعارف، استفاده نامتعارف از چادر، استفاده از روسری نامتعارف در کنار چادر، استفاده از آرایش نامتعارف همراه با چادر، استفاده از کفش زنانه نامتعارف، استفاده از پوشش ساپورت به‌جای شلوار و مانتو از مهم‌ترین مواردی است که به‌مرور موجب ایجاد آسیب فوق‌الذکر می‌شود.
ارزش خانواده به‌اندازه‌ای است که از آن به‌عنوان یک جامعه کوچک یاد می‌کنند. درواقع، جامعه از واحدهای کوچکی به نام خانواده به وجود می‌آید که دربردارنده آداب‌ورسوم و باورهای گوناگون است. بنابراین، اگر بخواهند یک جامعه را از داخل تهی کرده و آن را با فرهنگ اصیل خود بیگانه کنند، هویت و اصالت فرهنگی آن جامعه ـ که یکی از مصادیق مهم آن خانواده است ـ را از بین برده و مفهوم تشکیل خانواده را یک مفهوم بی‌ارزش جلوه دهند.
با توجه به جایگاه ویژه اینترنت در اجتماع و ساختار زندگی اجتماعی، شاهد تأثیرات زیاد آن در با اهمیت‌ترین بُعد اجتماعی یعنی، خانواده هستیم؛ تأثیراتی که همه ابعاد ساختاری یک خانواده را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
اعضای خانواده نیازمند برقراری روابط عاطفی در خانواده هستند و می‌توان گفت پاسخ‌گویی به این نیاز ازجمله مهم‌ترین کارکردهای خانواده است. استفادهٔ بیش‌ازحد از اینترنت و شبکه‌های مجازی باعث می‌شود اعضای خانواده کمتر به این نیاز مهم یکدیگر پاسخ‌گو باشند. چنان‌که امروزه اعضای خانواده به‌ویژه همسران، از این مسئله گلایه می‌کنند و ناراضی هستند.[1] به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، نتایج پژوهشی که به‌منظور شناخت تأثیر اجتماعی و روان‌شناختی اینترنت بر روی 169 نفر در 73 خانوار در یک سال انجام‌گرفته و اینترنت در این نمونه افراد عمدتاً برای ایجاد ارتبـاط مورداستفاده قرار می‌گرفت، نشان می‌دهد: استفاده از اینترنت با کاهش ارتباطات مشارکت‌کنندگان در پژوهش با اعضای خانواده در محیط خانه، کاهش اندازه حلقه اجتماعی آن‌ها و افزایش احساس افسردگی و تنهایی همـراه بوده است. مؤلفان نتیجه‌گیری کردند که آنچه با استفاده از اینترنت ازدست‌رفته، حضور فیزیکی فرد برای دیگری بوده است.[2]
فضای مجازی علاوه بر روابط درون خانوادگی موجبات سردی روابط فامیلی را فراهم آورده است. تا پیش‌ازاین حتی در معاشرت‌های فامیلی توجه زیادی به برنامه‌های تلویزیونی بود اما در همان حین هم توجه جمعی و مشترک بود ارتباط عاطفی نیز برقرار می‌شد اما با گسترش فضای مجازی در حال حاضر افراد خانواده در انزوا و تنهایی سر در گوشی‌های خود دارند و توجهی به اطراف ندارند و این به کیفیت روابط لطمه اساسی میزند. در طرف دیگر برخی با اکتفا به شبکه‌های اجتماعی کمتر نیاز به صله‌رحم از نوع سنتی و شفاهی آن دارند. این موضوع در شهرهای بزرگی چون تهران که طبیعتاً رفت‌وآمد هزینه‌ها و زمان بیشتری می‌طلبد جلوه بیشتری دارد. در حال حاضر به دلیل مشکلات اقتصادی و فرهنگی که در جامعه به وجود آمده است ناخواسته به این توجیه و ترجیح روی آورده‌اند که به‌جای ارتباط حضوری به همان ارتباط اینترنتی اکتفا کنند.
«امروزه اینترنت در زندگی اجتماعی، جای دوستان و نزدیکان را گرفته و در حقیقت، جایگزین روابط دوستانه و فامیلی شده است. افرادی که ساعت‌ها وقت خود را در سایت‌های اینترنتی می‌گذرانند، بسیاری از ارزش‌های اجتماعی را زیر پا می‌نهند؛ چراکه فرد، دیگر فعالیت‌های اجتماعی خود را کنار گذاشته، به فعالیت‌های فردی روی می‌آورد. نتایج پژوهش شاندرز نشان داد که استفاده زیاد از اینترنت، با پیوند ضعیف اجتماعی مرتبط است. برعکس، کاربرانی که از اینترنت کمتر استفاده می‌کنند، به‌طور فراوانی با والدین و دوستانشان ارتباط بیشتری دارند.»[3]
پیام‌های مورد تبادل قرارگرفته در فضای مجازی، گاهی حکایت از دیدگاه فمینیستی و نوع نگاه ایشان به ساختار خانواده داشته سعی در نادیده گرفتن تفاوت‌های جنسیتی و کم‌رنگ کردن نقش پدر در خانواده و به حاشیه راندن او و درنتیجه کاهش عاملیتش در زندگی مشترک دارند. تبادل پیام‌هایی که دلالت بر بی‌مسئولیتی مرد، عدم توانایی او در تربیت فرزند و مباحثی ازاین‌دست دارد، جایگاه پدر در خانواده را متزلزل ساخته و این امر موجب تضعیف ساختار خانواده مطلوب اسلامی می‌گردد. نمونه دیگری که می‌توان در مورد ترویج تفکرات فمینیستی در فضای مجازی نام برد، ارائه آمار و ارقامی است که بدون هیچ تحلیلی و تبیینی در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال، شاخص «ایران» در احراز رتبه جهانی حمایت از زنان...طبیعی است که با پذیرش چنین شاخص‌هایی از سوی زنان، احساس حقارت و خودکم‌بینی بر آن‌ها غلبه کرده و درصدد برمی‌آیند تا به تقلید از کشورهای پیشرو، در کسب شاخص‌ها بپردازند.[4]
میل به اشرافی گری و زندگی اشرافی را می‌توان در سبک زندگی اشرافی افراد جستجو کرد. همچنین سکوت در برابر زندگی اشرافی مسئولین و یا تلاش در راستای توجیه این رفتار همچنین در پیش گرفتن زندگی اشرافی در محیط کار و منزل درنتیجه گسترش فضای مجازی و تبلیغ این نوع سبک زندگی است. فیلم‌ها و سریال‌های غربی، داستان‌ها و رمان‌های خارجی که به‌آسانی در فضای مجازی قابل‌دسترسی هستند گرایش به این نوع زندگی را در میان جامعه افزایش داده است. متأسفانه یکی از دلایل عمده ارتکاب اختلاس، رشوه و چپاول بیت‌المال به‌وسیله برخی مسئولین که در رأس برخی مناسب قرار می‌گیرند نتیجه گرایش به زندگی اشرافی است که فضای مجازی سهم بزرگی در گسترش آن داشته است.
فضای مجازی بستر مناسبی برای تضعیف زندگی بر اساس و مدار انقلاب و ارزش‌ها و آرمانه‌ای انقلابی و شیعی است. رواج خودمحوری، خودخواهی و حرص، آز، طمع، دنیاطلبی از پیامدهای حضور مداوم ایرانیان در کانال‌ها و گروه‌های اینترنتی است که اغلب نیز این کانال‌ها و گروه‌ها صبغه مذهبی ندارند. ایجاد رقابت و چشم‌وهم‌چشمی و موفق جلوه دادن افرادی که رفاه مادی و ظاهری دارند و همچنین ترس از به خاطر افتادن رفاه مادی خانواده‌ها را به سمت‌وسوی زندگی عافیت طلبانه و آسایش و رفاه سوق می‌دهد. در حال حاضر غلبه این نوع نگاه مادی در زندگی برخی از کاربران فضای مجازی به حدی رسیده است که برای رسیدن به این نوع زندگی دست به هر کاری می‌زنند.
گرایش به زندگی اشرافی و پرتجمل پیامدهای زیان‌بار بسیاری بر زندگی اقتصادی خانواده‌ها دارد. بدیهی‌ترین آثار این فرهنگ غلط، زدوده شدن آرامش از کانون گرم خانواده است. این امر علاوه بر تحمیل خسارت فراوان مادی و معنوی بر خانواده‌ها، کشور را نیز دچار معضلات پرشماری همچون افزایش فقر، کاهش برکت، وابستگی به بیگانگان و مانند آن در پی خواهد داشت. فضای مجازی متعلق به دشمن، نقش پررنگی در ترویج فرهنگ اسراف و تبذیر بازی می‌کند. به دلیل فرهنگ‌سازی طولانی‌مدت سلطه گران در محیط‌های رسانه‌ای، افراد زیادی در مصرف خوراک و پوشاک، ذ دچار این خصیصه غیر اسلامی هستند.
گروهای تبلیغی مربوط به مد و لباس، دیدن انواع خوراکی‌های متفاوت، تبلیغات رستوران‌ها، صف‌های طولانی مربوط به خرید آخرین برندها، همه و همه حس مصرف‌گرایی افراد را قلقلک می‌دهد، طبق پژوهش‌ها یکی از اولویت‌های فعالیت زنان در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی خریدهای آنلاین و عضویت در گروه‌های تبلیغی و مد و لباس است، این ماجرا که به مصرف‌گرایی افراد دامن می‌دهد، پیامدهای منفی دیگری را نیز در پی خواهد داشت.[5]
[1]. تهدیدها و آسیب‌های اینترنت و فضای مجازی برای خانواده؛ تاریخ انتشار: ۰۷ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۳: ۰۱؛ کد خبر: ۲۳۹۸۴؛
https://gerdab.ir/fa/news/23984/
[2]. دریفوس، هربرت، درباره اینترنت؛ نگاهی فلسفی به اینترنت، ترجمه علی ملائکه، تهران: نشر گام نو، 1383 ش، ص 15 و 16.
[3]. مقاله: نقش آموزه‌های دینی اسلامی در پیشگیری از آثار مخرّب فضای مجازی بر خانواده؛ نویسنده: نجمه ملاحی؛ تاریخ و زمان انتشار: چهارشنبه, 29 آذر 1396 ساعت 16:26؛
http://www.rahavardnoor.ir/index.php/archive/item/861-pishgiri-az-asare-mokharrebe-fazaye-majazi
[4]. ماهنامه موعود، شماره 192 و 193؛ بهمن و اسفند 1395؛ مقاله: خانواده و فضای مجازی؛ نویسنده: ندا ملکی؛ ص 31.
[5]. پاور پوینت: بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر اخلاق تربیتی و فردی کاربران؛ منصور حسینی طایقانی؛ اسلاید 30.
مبانی مقام معظم رهبری درباره رسانه
مبانی امام خمینی(ره) درباره رسانه
اهمیت و ارزش اطلاعات 
چگونه فعالیت در سرویسهای وابسته به دشمن موجب تقویت اقتصادی آنان می‌شود؟ 
گوشیها اطلاعات شما را منتقل می‌کنند حتی اگر خاموش باشند! 
رفتار خصمانه فیسبوک و اینستاگرام با کاربران ایرانی 
سرقت هدفمند اطلاعات ایرانی ها و درآمدزایی با محرمانه ها توسط تلگرام 
حجت الاسلام کهوند : بینش واقعبینانه مسئولین به حقایق رسانه‌ها از فعالیت ناسالم جلوگیری می‌کند/ ترویج سواد رسانه، نقض غرض حاکمان رسانه است 
تعریف فضای مجازی 
مصاحبه با کارشناس فضای مجازی : حجت الاسلام محمد کهوند 
اهمیت فضای مجازی در دنیای امروز 
شرکت های سرمایه گذاری چند ملیتی؛ بلکراک 
شرکت های سرمایه گذاری چند ملیتی؛ گروه ونگارد 
شبکه ملی اطلاعات چیست و چه کاربردی دارد؟ 
شرکت های سرمایه گذاری چند ملیتی؛کپیتال گروپ 
شرکت های سرمایه گذاری چند ملیتی؛مورگان استنلی