آزادی رسانه‌ای در حد قانون نه به قیمت خیانت به آرمان‌های کشور

با توجه به نوع کاربری رسانه و شیوه ارائه برنامه‌ها، محصولات و... می‌توان گفت که همیشه موضوعاتی با اصل رسانه در ارتباط بوده و موجب به چالش کشیدن آن بودند؛ یکی از آن موضوعات، «آزادی» است که برای نحوه ارائه خروجی رسانه‌های گوناگون دارای برنامه و راه‌کار است. یکی از مبانی مهم امام (رحمه‌الله) رعایت تعیین حد و حدود آزادی بیان و آزادی قلم در رسانه‌ها بوده که باید دارای شاخصه‌های مطابق با دین و فرهنگ عمومی جامعه باشد.

• «پس آزادی ـ که گفته می‌شود که مطبوعات آزادند، بیان آزاد است ـ معنایش این نیست که مردم آزادند که هر کاری می‌خواهند بکنند؛ مثلاً آزادند دزدی بکنند، آزادند به فحشا بروند، آزادند مراکز فحشا درست کنند. این آزادی، آزادی غربی است ـ البته به‌استثنای دزدی‌اش ـ این آزادی غربی [است] که هر کس هر کاری دلش می‌خواهد بکند و لو این‌که فحشا باشد، و لو این‌که یک کارهایی باشد ناشایسته. این‌طور آزادی در ایران نمی‌تواند باشد. آزادی در حدود قانون باید باشد. قوانین اسلام را باید ملاحظه کرد؛ در چهارچوب قوانین اسلام، در چهارچوب قانون اساسی، بیانْ آزاد و بحثْ آزاد. این اشتباهی است که می‌کنند.»[1]
• «در بعض مطبوعات می‌بینیم که این‌ها از آزادی سوءاستفاده می‌کنند؛ به گمان این‌که یا به خیال اینکه آزادی است، می‌خواهند از مردم آزادی را سلب کنند. این مردم با این زحمتی که در این سال‌های طولانی کشیده‌اند و با این خون‌هایی که در این دو سال اخیر داده‌اند می‌خواهند آزاد باشند. بعضی مطبوعات می‌خواهند از این‌ها سلب آزادی بکنند؛ به اسم "آزادی قلم" برخلاف مسیر ملت عمل بکنند. دست اشخاصی که می‌خواهند اختناق در ملت ایجاد کنند، می‌خواهند چپاولگری کنند، بعضی مطبوعات دست آن‌ها را دارند باز می‌کنند؛ و این معنی، آزادی نیست؛ این معنی، خیانت است. اینکه داده می‌شود به ملت، آزادی است؛ نه خیانت. آزادی قلم است؛ نه خیانت قلم. آزادی بیان است؛ نه بیان خائنانه.»[2]
• «مطبوعات در نشر همه حقایق و واقعیات آزادند. هرگونه اجتماعات و احزاب از طرف مردم درصورتی‌که مصالح مردم را به خطر نیندازند آزادند و اسلام در تمامی این شئون حدومرز آن را تعیین کرده است.»[3]
• «همه مطبوعات آزادند مگر این‌که مقالات، مضر به حال کشور باشد.»[4]
• «مطبوعات درعین‌حال که یک مؤسسه محترم و بسیار مؤثرند، لکن باید روی موازین مطبوعاتی و خدمت به ملت رفتار کنند. آزادی قلم و آزادی بیان معنایش این نیست که کسی بر ضد مصلحت کشور قلمش آزاد است که بنویسد، برخلاف انقلابی که مردم پایش خون داده‌اند بنویسد. همچو آزادی صحیح نیست. قلم آزاد است که مسائل را بنویسد؛ لکن نه اینکه توطئه بر ضدانقلاب بکند. بیان آزاد است که مطالبی اگر دارد بنویسد؛ آن‌هم مطالبی که به او داده می‌شود. از همه اشخاص بنویسد، بدون توطئه.»[5]
• «باید مطبوعات در خدمت کشور باشند، نه بر ضدانقلاب کشور. مطبوعاتی که بر ضدانقلاب کشور هستند، این‌ها خائن هستند. مطبوعات باید منعکس‌کننده آمال و آرزوی ملت باشند. مسائلی که ملت می‌خواهند، آن‌ها را منعکس بکنند. البته آزادند که یک مطلب دیگری هم که کسی می‌گوید منعکس کنند؛ لکن در توطئه آزاد نیستند. ما از بعض مطبوعات، توطئه می‌فهمیم؛ برای این‌که می‌بینیم که مسائلی که به ضدانقلاب است، باآب‌وتاب و با طول تفسیر می‌نویسند، و مسائلی که بر وفق انقلاب است، یا نمی‌نویسند، یا با اشاره رد می‌شوند. این‌طور مطبوعات موردقبول ملت نیست.»[6]
• «آزادی مطبوعات هست؛ اما توطئه هم آزاد است؟ آزادی مطبوعات هست، اما مطبوعات آزادند که کمونیست‌ها می‌گویند بنویسند، که مسلمان‌ها می‌گویند ننویسند؟ این معنی "آزادی مطبوعات" است، یا توطئه در کار است؟ اگر این توطئه پیش برود، همه‌تان را از بین می‌برند.»[7]
• «آقایانی که اسم از "آزادی" می‌آورند، چه آقایانی که داخل در مطبوعات هستند و چه قشرهای دیگری که فریاد از آزادی می‌زنند، این‌ها آزادی را درست بیان نمی‌کنند، یا نمی‌دانند. در هر مملکتی آزادی در حدود قانون است، در حدود قوانین آن مملکت است. مردم آزاد نیستند که قانون را بشکنند. معنی آزادی این نیست که هر کس برخلاف قوانین برخلاف قانون اساسی یک ملت، برخلاف قوانین ملت هم هر چه دلش می‌خواهد بگوید. آزادی در حدود قوانین یک مملکت است. مملکت ایران مملکت اسلامی است و قوانین ایران قوانین اسلام است.»‌[8]

از این بیانات امام (رحمه‌الله) می‌توان نکاتی را در باب آزادی رسانه‌ها استفاده کرد که عبارت‌اند از:

1. آزادی باید در حد قانون باشد؛ در حد قوانین اسلامی و در حد قانون اساسی؛

2. آزادی‌ای که به‌طرف فحشا بکشاند یا آزادی‌ای که منجر به ساخت مراکز فحشا بشود، آزادی غربی است؛

3. باز گذاشتن دست چپاولگر و اغتشاش‌گر آزادی نیست بلکه، خیانت است؛ یعنی، قلم، قلم خائنانه است، بیان، بیان خائنانه است؛

4. مصادیق واقعی آزادی در رسانه عبارت‌اند از: بیان حقایق و واقعیات و اجتماع گروه‌ها و احزاب مردمی بر محور مصالح مردم و در محدوده قوانین اسلام؛

5. ازجمله ویژگی‌های آزادی رسانه، مضر نبودن به حال کشور و فرهنگ عمومی جامعه و نیز، در خدمت کشور، انقلاب و ملت بودن است؛

6. معنای آزادی این است که در آن توطئه نباشد؛ اعم از توطئه بر ضد اسلام، توطئه بر ضد انقلاب و توطئه بر ضد مصلحت کشور.

حد آزادی در فضای مجازی مطابق مبانی امام خمینی رحمه‌الله، قانون است. فراتر از قانون، نمی‌توان با تمسک به کلمه «آزادی»، فساد، فحشا، شبهات، شایعات و هر آنچه مخالف اصول مسلم اسلامی و مضر به حال کشور و فرهنگ عمومی جامعه است را در فضای مجازی تولید و منتشر ساخت.

 

---

[1]. موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه امام(مجموعه سخنرانی و...)، پیشین، ج 7، ص 536. (08/03/1358)

[2]. همان، ج 7، ص 321. (25/02/1358)

[3]. همان، ج 4، ص 266. (11/08/1357)

[4]. همان، ج 5، ص 416. (20/10/1357)

[5]. همان، ج 7، ص 320. (25/02/1358)

[6]. همان، ج 7، ص 321. (25/02/1358)

[7]. همان، ج 7، ص 337. (30/02/1358)

[8]. همان، ج 7، ص 535. (08/03/1358)