شبهه : علما همیشه با فناوری‌های نوین مخالفت می‌کردند

ترس از ابزارهای جدید، خصوصاً فناوری‌ها همیشه بوده، علما از بلندگو، رادیو و تلویزیون هم می‌ترسیدند. همیشه استفاده از ابزارهای جدید همراه با سوءاستفاده بوده؛ ولی کم‌کم به استفادهٔ معقول تبدیل‌شده است. مانند تلفن همراه. روز اول که ویدئو آمد، این ترس‌ها هم بود؛ ولی کم‌کم براثر استفاده عادی شد، «تماس تصویری»، «اینترنت پرسرعت»، «نرم‌افزارهای ارتباطی» نیز مانند آن است.

پاسخ شبهه در ادامه مطلب :

در پاسخ به این شبهه نیز، ذکر نکات ذیل ضروری است:

الف) ترس و نگرانی انسان گاهی از روی جهل می‌باشد که چنین ترسی نادرست و منفی است، مانند ترس از تاریکی؛ اما گاهی، ترس از روی آگاهی نسبت به مضرات و آسیب‌ها می‌باشد؛ مانند این‌که انسان به دلیل ترس از مار، در سوراخی که ممکن است لانهٔ مار باشد انگشت نمی‌کند. این ترس و نگرانی مثبت و معقول است؛ ترس‌ها و نگرانی‌های معقول و مثبت، باعث پیدایش سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی با میلیاردها دلار سرمایه در کل جهان گردیده است؛ مثلاً به دلیل ترس از بیماری‌ها، ترس از عوارض برخی کالاها و... سازمان بهداشت جهانی، سازمان‌های بزرگ استاندارد و ... به وجود آمده‌اند؛ اتفاقاً نبود این نوع ترس‌ها باعث عقب‌ماندگی کشورها و عدم پیشرفت جوامع انسانی می‌گردد؛ بنابراین، از بین رفتن ترس مردم نسبت به مواردی که ترس و نگرانی در آن موارد معقول است، نشان‌دهندهٔ درستی آن موارد نیست، بلکه حکایتگر عدم سلامت مردم و عقب‌ماندگی جامعه می‌باشد.

ب) همان‌گونه که بیان شد، علت مخالفت با برخی فناوری‌های نوین، به چند مسئله برمی‌گردد:

1. فساد و فحشای در فناوری‌ها به علت مدیریت فاسد آن‌ها؛

2. استعمار و استثمار ملت‌ها به‌وسیلهٔ واردات بی‌رویه و لجام‌گسیختهٔ ابزار؛

3. عدم تناسب ابزار با فرهنگ بومی؛

4. استفادهٔ نامناسب از ابزار به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها در کشور.

چنین مواردی موجب می‌شود فناوری در بدو ورودش بیش از آنکه مفید باشد، مضر بوده و کشور را دچار آسیب‌های فراوانی بکند. مطابق با قواعد مسلم فقهی، استفاده از چیزی که ضررش بیش از منفعتش باشد، جایز نیست. حال اگر بر اثر عواملی، ضرر حداکثری به منفعت حداکثری مبدل گشت، آنگاه استفاده از ابزار مانعی ندارد. علت تحریم تنباکو، استعمار ایران به‌واسطهٔ قرارداد تنباکو بود و نه چیز دیگر؛ اما زمانی که قرارداد تنباکو ملغی شد، حکم تحریم تنباکو نیز برداشته شد. البته در تبلیغات رسانه‌ای، این موارد ذکر نشده و علیه روحانیت، سیاه‌نمایی می‌شود.^[1]

نمونهٔ آخر آن مربوط می‌شود به فتوای حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی(در مورد نسل سوم و چهارم تلفن همراه که با سیاه‌نمایی برخی افراد نادان یا مغرض همراه شد. به دلیل اهمیت فتوا و برداشت نادرست در مورد آن، متن سؤال و جواب عیناً نقل می‌شود:

محضر مبارک مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی>

با عرض سلام و ادب و احترام!

با توجه به آنکه وزارت ارتباطات اعلام کرده است به‌زودی مجوز «خدمات اینترنت پر سرعت همراه و کلیهٔ خدمات نسل سوم و بالاتر ارتباطات همراه» را به اپراتورهای تلفن همراه کشور ارائه خواهد کرد و با عنایت به آنکه حتی در کشورهای لائیک ضوابط و سازوکارهای مختلفی برای ایجاد امنیت اخلاقی و روانی کاربران و حفاظت از آنان در برابر آسیب‌های این نوع خدمات ازجمله دسترسی آسان به مطالب، فیلم‌ها و عکس‌های ضد اخلاقی و ضد انسانی، شایعه‌پراکنی و فتنه‌انگیزی، تضعیف بنیان خانواده، جاسوسی و فروش اطلاعات محرمانهٔ کشور و خانواده‌ها و امثال آن فراهم شده است؛ ولی در کشور ما هنوز بسیاری از این زیرساخت‌ها فراهم نشده است و علی‌رغم مفاسدی که وجود دارد امکان نظارت بر آن ممکن نیست. ضمن توجه به آنکه بسیاری از کشورهای مستقل دنیا از طریق سازوکارهای مختلف توانسته‌اند، بخش عمدهٔ خدمات فضای مجازی موردنیاز مردم را از طریق شرکت‌های داخلی ارائه دهند که موجب امنیت و سلامت خدمات و ایجاد منافع اقتصادی برای مردم می‌گردد؛ ولی در کشور ما علی‌رغم تأکیدات قانونی برای اجرای پروژهٔ «شبکه ملی اطلاعات» به‌عنوان پیش‌نیاز افزایش پهنای باند اینترنت، فرصت‌سوزی دولت‌های مختلف باعث تأخیر در اجرای این پروژه شده است و با توجه به آنکه طبق قوانین کشور وجود «پیوست فرهنگی» برای چنین طرح‌هایی الزامی است که هنوز این خدمات در کشور ما فاقد «پیوست فرهنگی» مورد تأیید نهادهای قانونی است، مستدعی است در صورت صلاحدید نظر خود را در مورد اعطای مجوز برای «خدمات اینترنت پر سرعت همراه و کلیهٔ خدمات نسل سوم و بالاتر ارتباطات همراه» قبل از تحقق شرایط قانونی و الزامات ایمن و سالم‌سازی آن اعلام نمایید.

پاسخ معظم له به‌قرار ذیل است:

باسمه‌تعالی

با اهدای سلام و تحیت؛

با توجه به مفاسد متعددی که برای گسترش دادن خدمات اینترنت پرسرعت همراه ذکر کرده‌اید، ازجمله دسترسی جوانان و حتی نوجوانان به مطالب و فیلم‌ها و عکس‌های آلوده و فیلم‌هایی که ضدیت با اخلاق و عقاید اسلامی دارد و با عنایت به اینکه مجوزهای قانونی برای این کار گرفته نشده و مخالفت با قوانین جمهوری اسلامی جایز نیست و با توجه به اینکه شبکهٔ ملی اطلاعات که می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند، فراهم نشده به‌یقین اقدام بر این کار عجولانه؛ یعنی خدمات اینترنت پرسرعت همراه و کلیهٔ خدمات نسل سوم و بالاتر کاری برخلاف شرع و برخلاف موازین اخلاقی و انسانی است و مسئولین محترم نباید تنها به درآمدهای مادی این برنامه بیندیشند و نباید آن را نوعی روشن‌فکری دینی و آزادی علمی تصور کنند؛ بلکه لازم است با شورای عالی فضای مجازی که مرجع قانونی این‌گونه امور است مطلب را در میان بگذارند و پس از رعایت اموری که جلوی جنبه‌های منفی این کار را می‌گیرد، اقدام نمایند، مسئولین قضایی نیز نباید در این امر حیاتی بی‌تفاوت باشند.^[2]

همان‌گونه که در سؤال و جواب ملاحظه می‌شود، فتوای مذکور ارتباطی با مردم ندارد و تنها مربوط به مسئولین است؛ یعنی جایز نیست مسئولین در شرایط کنونی دست به راه‌اندازی و توسعهٔ نسل سوم و چهارم تلفن همراه بزنند؛ زیرا با توجه به اینکه توسعه و ترویج نسل 3 و 4 تلفن همراه قبل از راه‌اندازی شبکهٔ ملی اطلاعات، به معنای توسعهٔ اینترنت آمریکایی با تمام تبعات و آسیب‌های فراوان آن است، قطعاً امری غیرعاقلانه و عجولانه می‌باشد. از سوی دیگر وزارت ارتباطات مجوزهای قانونی برای انجام این کار را دریافت نکرده بود. به‌عنوان نمونه، هنوز نیز نسل سوم و چهارم تلفن همراه پیوست فرهنگی ندارد و این کار خلاف قوانین کشور است. ضمن اینکه زیرساخت‌های فرهنگی برای راه‌اندازی طرح بزرگ و گسترده‌ای مثل نسل 3 و نسل 4 تلفن همراه در کشور، هنوز آماده نشده بود. همچنین ارائهٔ اینترنت پرسرعت فعلی خلاف دستور مقام معظم رهبری(ب شورای عالی فضای مجازی است. بنابراین، و با توجه به مجموع مطالب کتاب، راه‌اندازی اینترنت پرسرعت به صورت فعلی، خلاف مصالح نظام و انقلاب می‌باشد.

اما جریان فرصت‌طلب و مادی‌گرا، در رسانه‌های فراوان خود، امر را بر مردم مشتبه و وارونه جلوه داد. گویی این مرجع عالی‌قدر با علم و فناوری مخالف است و مورد فتوا مردم هستند و نه مسئولین. نتیجهٔ قهری آن شد که در فضای مجازی، شاهد تمسخر مرجعی عظیم‌الشأن باشیم.

ج) کار عاقلانه و صحیح آن است که ما طی فرایندی برنامه‌ریزی‌شده و مدون، سازوکاری منسجم جهت مواجهه حکیمانه با فناوری‌ها در نظر بگیریم که سابقاً مفصل بیان شد.

 

---

[1]. «ما را کهنه‌پرست معرفی می‌کنند، ما را مرتجع معرفی می‌کنند، علمای اسلام را به ارتجاع سیاه تعبیر می‌کنند. جراید خارج از ایران، آن‌هایی که با بودجه‌های گزاف، برای کوبیدن ما مهیا شده‌اند، در خارج ما را مخالف اصلاحات- که اسلام در رأس اصلاحات واقع شده است؛ معرفی می‌کنند؛ مخالف ترقی مملکت معرفی می‌کنند؛ می‌گویند آخوندها می‌خواهند با الاغ باز سوار بشوند از این طرف به آن طرف بروند؛ آخوندها می‌گویند که برق نمی‌خواهیم؛ آخوندها می‌گویند: طیاره نمی‌خواهیم؛ این‌ها مرتجع هستند؛ این‌ها می‌خواهند به قرون وسطی برگردند. آخوندها با این سیاه‌روزی‌هایی که نصیب مملکت است، مخالف‌اند؛ این کهنه‌پرستی است؟ علمای اعلام با این زدن‌ها، کشتن‌ها، قلدری‌ها، دیکتاتوری‌ها، استبدادها مخالف‌اند؛ این کهنه‌پرستی است؟ علمای اسلام در صدر مشروطیت، در مقابل استبداد سیاه ایستادند و برای ملت آزادی گرفتند، قوانین جعل کردند، قوانینی که به نفع ملت است، به نفع استقلال کشور است، به نفع اسلام است، قوانین اسلام است. این را با خون‌های خودشان، با زجرهایی که کشیدند، با بیچارگی‌هایی که متوجه به آن‌ها شد، گرفتند. این آخوندها مرتجع هستند؟» صحیفه امام خمینی (رحمه‌الله)، ج 1، ص 286.

[2]. www.makarem.ir/main.aspx?.