مغالطه:هر چیز که حذف می‌شود باید جایگزینی برای آن ارائه کرد

متن مغالطه : 

هنر دارید چیز جذاب‌تر بیاورید تا مردم به سمت آن بروند. یک در را می‌بندی باید در دیگری را به‌جای آن بازکنی. اگر این فناوری‌ها و امکانات جدید را ممنوع و حذف می‌کنید، باید یک جایگزین برای آن ارائه دهید. اگر جایگزین ندارید، نمی‌توانید ببندید و محدود کنید.

پاسخ:

در بحث جایگزین سازی یک نکتهٔ ریز و دقیق وجود دارد و آن اینکه هر چیزی الزاماً جایگزینی از نوع خود ندارد؛ زیرا گاهی اصل آن چیز غلط و نادرست است. به‌عبارت‌دیگر، گاهی جایگزین یک‌چیز، ماهیتاً با آن شیء متفاوت است.

در صدر اسلام، زمانی که دستور تحریم شراب از سوی حضرت حق صادر شد، وظیفهٔ پیامبر ص مانند سایر موارد، ابلاغ دستورات الهی بود. در اینجا ممکن است سؤال شود جایگزین اسلام برای شراب چه بود؟

در روایات وارده از اهل‌بیت علیهم السلام، ازدواج موقت، جایگزین شراب معرفی شده است. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی حَرَّمَ عَلَی شِیعَتِنَا الْمُسْکرَ مِنْ کلِّ شَرَابٍ وَ عَوَّضَهُمْ مِنْ ذَلِک الْمُتْعَةَ^[1]؛ خداوند تبارک و تعالی نوشیدنی‌های مسکر را بر مؤمنان حرام ساخت و در عوض حرمت آن، متعه را حلال کرد.»

همان‌طور که ملاحظه می‌شود، جایگزین شراب چیزی است که ماهیتاً با شراب متفاوت است. در مورد فضای مجازی نیز برخی مصادیق آن، کاملاً نادرست و نابجاست. به همین علت، در جایگزین سازی باید دقت کرد که مانند نمونهٔ شراب از جهت ماهیت با آن تفاوت داشته و کاربران را دچار آسیب‌های فراوان نکند. مثلاً صدای جادویی از خدماتی است که توسط یکی از اپراتورهای تلفن همراه ارائه‌شده است. ارائهٔ این سرویس کاملاً غیرعاقلانه، نادرست و نابجاست. در بحث جایگزین سازی آن، باید سرویسی را انتخاب کرد که فرصت‌آفرین باشد و نه تهدیدزا.

نکتهٔ دوم عبارت است از اینکه راه‌اندازی شبکهٔ ملی اطلاعات به‌عنوان جایگزین اینترنت آمریکایی، بنا بر نظر کارشناسان خبره فناوری اطلاعات و ارتباطات، درمجموع کمتر از سه ماه طول می‌کشد، درحالی‌که این جایگزین به‌مراتب سریع‌تر، امن‌تر، ارزان‌تر و سالم‌تر است، هنوز مورد مطالبهٔ عمومی خصوصاً نخبگان قرار نگرفته و به همین علت هیچ‌یک از دولت‌ها، تاکنون اقدام به راه‌اندازی آن نکرده‌اند.

هم‌اکنون متخصصین کشورمان توانمندی زیادی برای تولید بازی، پویانمایی، شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جستجو، سرویس‌های پست الکترونیک، سیستم‌عامل، ضد بدافزار و... دارند؛ اما با سه مشکل مواجه هستند؛ یکی آنکه مسئولان امر حمایت بایسته و لازم را از آنان نمی‌کنند. دوم اینکه کاربران نیز آن‌طور که نواقص سرویس‌های غیربومی را تا حصول نسخهٔ مطلوب تحمل می‌کنند، نسبت به سرویس‌های داخلی صبر و تحمل به خرج نمی‌دهند. سوم آنکه تبلیغ خوبی برای آشنایی مردم با سرویس‌های بومی انجام نمی‌پذیرند و سرویس‌های بومی به‌اندازهٔ غیربومی خود از شهرت برخوردار نیستند.

بااین‌حال جایگزین‌هایی برای خدمات غیربومی موجود است که در مردم می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

---

[1]. من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 467.