دین و رسانه :: بصیرت رسانه «مرشدخان»

امیرحسین احمدنیا ، محقق و پژوهشگر حوزه رسانه
۱۴۴۲

مسیر مطلب در پایگاه مرشدخان : مبانی امامین انقلاب درباره رسانه ← امام خمینی (ره) و رسانه های نوین ← پذیرش رسانه سالم و مخالفت با رسانه فاسد

امام (رحمه‌الله) در موارد زیادی با اشاره به رسانه‌های گروهی، دیدگاه خود را درباره این رسانه‌ها بیان کرده و به‌طور مستمر هشدار داده و در برخی موارد نصیحت می‌کنند که عامل اصلی در پذیرش رادیو، تلویزیون، روزنامه، سینما و... جهت کاربری صحیح، آن است که همراه با فساد و فحشا نباشد و اگر محتوای آن با ابتذال و فساد همراه باشد، چون‌که افراد جامعه را به سمت انحطاط اخلاقی کشانده و موجب امراض اخلاقی و اجتماعی در جامعه می‌شوند، باید با آن مخالفت کرد.

«یک سینمایی که ممکن است مربی یک طایفه‌ای، مربی یک ملتی باشد، به یک صورتی درمی‌آورند که بچه‌های ما را هرزه بار می‌آورند؛ بچه‌های ما را بد بار می‌آورند؛ بچه‌های ما را فاسد بار می‌آورند. خوب، ما با این مخالفیم. ما با اصل سینما، اگر چیزهایی را که انجام می‌دهد، کارهایی را که انجام می‌دهد کارهایی باشد که برای ملت مفید است، بچه ما را تربیت می‌کند؛ رشد می‌دهد؛ مخالف نیستیم.»^{^[1]}
«ما با سینماهایی که برنامه‌های آن‌ها فاسد کننده اخلاق جوانان و مخرب فرهنگ اسلامی باشد مخالفیم اما، با برنامه‌هایی که تربیت‌کننده و به نفع رشد سالم اخلاقی و علمی جامعه باشد، موافق هستیم.»[2]
«ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم، ما با رادیو مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم، ما با تلویزیون مخالف نیستم، ما با آن چیزی که در خدمت اجانب برای عقب نگه‌داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروی انسانی ماست، با آن مخالف هستیم.»[3]

ابتذال دارای مصادیق و موارد فراوانی است که در اینجا، به چند مورد از مصادیق فساد، فحشا و ابتذال رسانه‌ای از دیدگاه امام (رحمه‌الله) اشاره می‌شود:

1-4-2- فیلم‌های منحرف‌کننده

«فیلم‌های منحرف‌کننده از اخلاق متعالی انسانی، ممنوع است.»[4]
«درِ سینماها را باز کرده بودند، با آن وضعی که سینماها داشت که اگر جوان‌های ما چند روز می‌رفتند در آنجا تباه می‌شدند و از فکر این‌که، کاری برای کشور خودشان بکنند به‌کلی می‌افتادند.»[5]

2-4-2- عکس مبتذل

o «این‌که در مجله‌ها این عکس‌های شهوانی مبتذل و آن مقالات منحرف‌کننده بود، شما خیال نکنید که این همین‌طور واقع‌شده بود. این هم یک راه حساب‌شده‌ای بود که جوان‌های ما را به انحراف بکشاند.»[6]

3-4-2- محتوای ضد فرهنگ اسلامی

«مجله‌ها با مقاله‌ها و عکس‌های افتضاح بار و اسف‌انگیز و روزنامه‌ها با مسابقات در مقالات ضد فرهنگی خویش و ضد اسلامی باافتخار، مردم به‌ویژه، طبقه جوان مؤثر را به‌سوی شرق یا غرب هدایت می‌کردند.»[7]

4-4-2- تبلیغات فاسد

«تبلیغات راجع به فسادها، فسادهای اخلاقی عملی به‌قدری زیاد بود که تمام روزنامه، تمام مجلات در این باب کار می‌کردند و همین‌طور رادیو، تلویزیون همه این‌ها مجهز بودند برای این‌که جوان‌های ما را از بین ببرند و نیروی جوانی را از آن‌ها سلب کنند.»[8]

یکی از مهم‌ترین مبانی امام خمینی (رحمه‌الله) درباره رسانه‌های گروهی این است:

رسانه‌های گروهیِ بدون فحشا (رسانه پاک) مورد قبول و در غیر این صورت، مردود است. بنابراین، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای و... هم، همین حکم را دارد؛ فناوری پاک و بدون فحشا، مورد تأیید ولی، اگر همراه با فساد و فحشا باشد، مردود خواهد بود.

[1].موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه امام(مجموعه سخنرانی و...)،‌ ج 4، ص 54. (28/07/1357)

[2]. موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1370 ش، ج 2، ص 259. (10/08/57)

[3]. همان، ج 4، ص 284. (12/11/57)

[4]. همان، ج 3، ص 92. (18/08/57)

[5]. همان، ج 9، ص 235. (08/07/58)

[6]. موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه امام(مجموعه سخنرانی و...)، ج 8، خدمت جراید به اسلام و کشور، ص 494. (16 تیر 1358/ 12 شعبان 1399)

[7]. موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، پیشین، ج 21، ص 195. (15/03/68)

[8]. همان، ج 11، ص 239. (20/10/58)

امیرحسین احمدنیا ، محقق و پژوهشگر حوزه رسانه
۱۴۳۸

مسیر مطلب در پایگاه مرشدخان : مبانی امامین انقلاب درباره رسانه ← امام خمینی (ره) و رسانه های نوین ← مدیریت رسانه‌های گروهی بر محور دین و منافع ملی

یکی دیگر از مبانی امام (رحمه‌الله) در مواجهه با رسانه‌های گروهی این است که مسئولان حوزه فرهنگی و سیاسی، رسانه‌ها را به‌گونه‌ای اداره و هدایت کنند که هم‌سو با اهداف دین و منافع انقلابی افراد جامعه بوده تا بتواند انتظارات آنان از یک رسانه گروهی سالم و اسلامی را برآورده سازد. به همین دلیل است که ایشان یکی از موارد پاسداشت خون شهیدان را ارائه رسانه‌های گروهی سالم و انقلابی معرفی می‌کنند:

«شما فقط در هر چه بیشتر اسلامی شدن آن [رادیوتلویزیون] کوشش کنید، تا مطابق با خواست مردم باشد. مردم خونشان را داده‌اند. نمی‌شود که مسلمان‌ها خونشان را بدهند و بعد اشخاصی منحرف بیایند و نتیجه‌اش را ببرند. و مسئله این است که هیچ عقل و شرعی این را نمی‌گوید. مردم مسلمان ریختند در خیابان‌ها، "الله‌اکبر" گفتند، جانشان را فدا کردند و گفتند ما جمهوری اسلامی می‌خواهیم، جمهوری اسلامی محتوایش این است که همه‌چیزش اسلامی باشد. یکی از مهمات، همین قضیه رادیوتلویزیون است که از همه‌چیز اهمیتش بیشتر است. این دو دستگاه است که باید اسلامی بشود.»[1]
«به‌طورکلی، در هر کشوری، مطبوعات آن کشور و تلویزیون و رادیوی آن کشور باید در مسیر آن ملت و در خدمت ملت باشد. مطبوعات باید ببینند که ملت چه می‌خواهد، مسیر ملت چیست، روشنگری در آن طریق داشته باشند و مردم را هدایت کنند. اگر مطبوعاتی پیدا شد که مسیر آن‌ها برخلاف مسیر ملت است، راهی که آن‌ها می‌روند غیر از راهی است که ملت می‌رود، این برفرض این‌که دولت هم اجازه بدهد که بنویسند و بگویند لکن مورد تأیید این ملت نمی‌تواند باشد؛ و نباید آن را حساب کرد که یک رسانه ملی است و یک روزنامه کشوری و ملی است. و اگر خدای‌نخواسته در نوشتن و ننوشتن، نوشتن مقالات انحرافی و ننوشتن مقالاتی که در مسیر ملت است این نحو عمل بکنند، این به نظر می‌آید که توطئه در کار باشد؛ این غیر از آزادی مطبوعات است.»[2]

ملاک امام (رحمه‌الله) در این بیانات برای یک رسانه گروهی که باید در اختیار مردم قرار بگیرد عبارت است از:

اسلامی و شرعی باشد؛
با روشنگری و هدایت مردم در خدمت جامعه و مطابق اهداف جمهوری اسلامی باشد؛
با استفاده از اهداف توطئه آمیز در جهت خلاف حرکت جامعه نباشد.

بنابراین مبنا، مدیریت فضای مجازی کشور باید بر مبنای دین و منافع ملی باشد؛ به‌عبارت‌دیگر، فضای مجازی باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که ضمن رعایت موازین دینی در آن، حاوی حداکثر منفعت برای کشور باشد.

[1]. موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، ج 12، ص 85.

[2]. موسوی خمینی، روح‌الله، صحیفه امام(مجموعه سخنرانی و...)، پیشین، ج 7، ص 535. (08/03/1358)